تلاقی‌پذیری و مقاومت به بیمارگر Pythium ultimum در سه گونه مختلف از جنس گلرنگ (Carthamus)

شناسایی و انتقال ژن از خویشاوندان وحشی به گونه‌های زراعی یکی از روش‌های اصلاح گیاهان برای ایجاد مقاومت به بیماری‌ها و آفات بشمار می‌رود. این مطالعه با هدف بررسی امکان تلاقی‌پذیری و واکنش به Pythium ultimum در گلرنگ زراعی و دو خویشاوند دیگر آن انجام شد. برای بررسی واکنش به بیمارگر از هشت ژنوتیپ متعلق به گونه زراعی، دو توده از گونه وحشی C. oxyacanthus از تهران و اصفهان و یک توده از گونه وحشی C. lanatus جمع‌آوری شده از استان گلستان به عنوان فاکتور فرعی، و دو محیط استریل و آلوده به بیمارگر P. ultimum به عنوان فاکتور اصلی در طرح اسپیلت پلات استفاده شد. برای ایجاد آلودگی از سوسپانسیون بیمارگر با غلظت نهایی 105 زئوسپور در هر میلی‌لیتر استفاده گردید. درصد جوانه‌زنی ژنوتیپ‌های گونه زراعی و گونه لاناتوس در محیط استریل بیش از 90 درصد بود، اما در محیط آلوده فقط ژنوتیپ‌های گونه زراعی توانستند همین مقدار جوانه‌زنی داشته باشند. تلاقی گونه‌ها با یکدیگر نشان داد که موفقیت در تولید بذر دورگ بارور، بستگی زیادی به انتخاب نوع پایه مادری دارد. در تلاقی گونه زراعی با اکسیاکانتوس، هنگامی‌که گونه زراعی به عنوان والد مادری بود، بذر دورگ بیشتری تولید شد. بذور حاصل از تلاقی دو گونه اکسیاکانتوس و زراعی بارور و دارای قابلیت جوانه‌زنی بودند، اما بذور حاصل از تلاقی لاناتوس با گلرنگ زراعی کاملاً عقیم بودند. مقاومت گونه اکسیاکانتوس به بیمارگر پیتیوم و موفقیت در تولید بذر دورگ، توانایی این گونه را برای انتقال ژن‌های مقاومت و همچنین سایر صفات مطلوب به گلرنگ زراعی نشان داد.